دانش ما از اعماق اقیانوس‌ها اگر از دانش ما درباره دیگر سیارات منظومه شمسی کمتر نباشد، بیشتر هم نیست. ما بیش از ۸۰ درصد از مناطق آبی زمین را هنوز ندیده‌ایم و نقشه‌ای از آن‌ها نداریم. دریاها و اقیانوس‌ها همچنان یکی از جبهه‌های ناشناخته علم هستند. به همین علت، تقریباً هر کاوش دریایی منجر به اکتشافات جدید و شگفت‌انگیزی می‌شود.

در این مقاله، به معرفی برخی از حیرت‌انگیزترین اکتشافات دریایی در سال‌های اخیر می‌پردازیم. بسیاری از این اکتشافات درباره جانوران و گیاهان ساکن اعماق تاریک آب‌ها هستند. اما اکتشافات دریایی به گونه‌های حیات محدود نمی‌شوند. بسیاری از خصوصیات زیستگاه‌های آن‌ها، از ساختارهای زمین‌شناسی بستر اقیانوس گرفته تا جریان‌های آب، همچنان رازهایی پنهان برای ما هستند.

گونه‌های جدید جانوران اعماق دریا

در فوریه سال ۲۰۲۴، گروهی از دانشمندان مؤسسه «اقیانوس‌شناسی اشمیت» به کمک ربات‌ها به کاوش کوه‌های دریایی جنوب شرقی اقیانوس آرام، در نزدیکی سواحل شیلی پرداختند. آن‌ها از یک ربات زیردریایی استفاده کردند که می‌تواند تا عمق ۴۵۰۰ متری آب برود. این ربات قابلیت نقشه‌برداری از بستر دریا را نیز دارد.

این ربات توانست از بیش از ۱۰۰ گونه پیش‌تر دیده‌نشده عکس‌برداری کند. این گونه‌ها متعلق به دسته‌هایی مانند مرجان‌های اعماق دریا، اسفنج‌های شیشه‌ای، توتیای دریایی، دوجورپایان و خرچنگ‌های اسکات بودند.

در یکی از این تصاویر، یک ماهی قرمز درخشان از سرده Chaunax در عمق ۱۳۸۸ متری دیده می‌شود. تصویری از یک خرچنگ اسکات چشم‌تیله‌ای روی یک مرجان در عمق ۶۶۹ متری و نیز تصویری از یک ماهی مرکب شلاقی بسیار نادر در عمق ۱۱۰۵ متری نیز از دیگر تصاویر جالب این کاوش بودند.

کشف یک گونه جدید عروس دریایی در عمق ۷۰۰ متری

با پیشرفت ربات‌ها و وسایل کنترل از راه دور، کاوش‌های رباتیک روزبه‌روز رایج‌تر می‌شوند و اکتشافات دریایی هیجان‌انگیزتری انجام می‌دهند.

در سال ۲۰۲۱، دانشمندان اداره ملی اقیانوسی و جوی آمریکا (NOAA) یک گونه ناشناس عروس دریایی را در عمق ۷۰۰ متری کشف کردند. این جانور دایره‌ای و قرمز متعلق به رسته Poralia است.

خوک باربی در اقیانوس آرام

اخیراً پژوهشگران موزه تاریخ طبیعی بریتانیا به تحلیل گونه‌های ساکن عمق ۴۰۰۰ متری مناطق شرقی و گرمسیری اقیانوس آرام پرداختند.

در این کاوش، گونه‌های عجیب و ناشناخته‌ای کشف شدند. یکی از جالب‌ترین این گونه‌ها، یک خوک دریایی ناشناس بود که رنگ صورتی گرم و پاهایی کوچک داشت. آن‌ها این جانور ناشناس را «خوک باربی» نامیده‌اند.

جانوران ترسناک اعماق اقیانوس

هرقدر از سواحل و سطح دریا فاصله بگیریم، جانوران عجیب‌تر و ترسناک‌تری را می‌بینیم. در سال ۲۰۲۲، دانشمندان مؤسسه پژوهشی موزه ویکتوریای استرالیا توانستند در نقاط دوردست اقیانوس هند تعداد فراوانی از این جانوران را کشف کنند. بسیاری از این ماهی‌ها احتمالاً گونه‌هایی جدید و ناشناس هستند که در عمق پنج کیلومتری و در نزدیکی آتشفشان‌های بستر دریا زندگی می‌کنند.

در میان این گونه‌های ناشناس، یک مارماهی کور با پوست ژلاتینی وجود داشت که برخلاف اکثر ماهی‌های تخم‌گذار، ماهی‌هایی جوان می‌زاید. یکی از نکات جالب این مارماهی چشمان تکامل‌نیافته آن است.

گوی طلایی مرموز

در سپتامبر ۲۰۲۳، پژوهشگران NOAA یک گوی طلایی مرموز را در عمق ۳۳۰۰ متری خلیج آلاسکا یافتند. تحلیل‌های اولیه نشان می‌داد که این گوی طلایی منشأ زیستی دارد. آن‌ها با استفاده از یک دستگاه کنترل از راه دور این گوی طلایی را از محل خود برداشتند.

عرض این شیء ۱۰ سانتی‌متر بود و ظاهراً به یک سنگ چسبیده بود. وقتی دانشمندان آن را از سنگ جدا کردند، گوی ذوب شد و یک حالت خمیری پیدا کرد.

دانشمندان درباره ماهیت این گوی اختلاف‌نظر دارند؛ برخی آن را پوسته یک تخم می‌دانند و برخی می‌گویند که یک نوع اسفنج است. رنگ این گوی نیز یک راز است. از آنجایی‌که نور طبیعی به این عمق نمی‌رسد، تعیین این که چرا جانداران رنگ‌های مختلف دارند، دشوار است.

بزرگ‌ترین گیاه دنیا

در سال ۲۰۲۲، دانشمندان دریافتند که علف‌های دریایی در بستر خلیج کوسه در استرالیا درواقع یک گیاه است. این گیاه که «پوزیدونیا استرالیایی» یا علف هرز نواری نام دارد، مساحتی به وسعت ۲۰۰ کیلومتر مربع را پوشانده است.

کلان‌شهر ماهی‌ها

در سال ۲۰۲۲، دانشمندان در اعماق دریا در نزدیکی ساحل قطب جنوب، ناحیه‌ای شامل ۶۰ میلیون لانه یخ‌ماهی کشف کردند. این لانه‌ها ناحیه‌ای به‌ بزرگی یک شهر کوچک را می‌پوشانند و در نقطه‌ای قرار گرفته‌اند که ماهی‌ها بتوانند از یک جریان آب گرم‌ بهره‌مند شوند.

کشف ده‌ها هزار آتشفشان در اعماق دریا

در سال ۲۰۲۳، پژوهشگران یک نقشه جامع از بیش از ۱۹۰۰۰ آتشفشان اعماق دریاها منتشر کردند که بسیاری از آن‌ها اخیراً کشف شده‌اند. داده‌های ماهواره‌ای و همچنین داده‌های کشتی‌ها و زیردریایی‌های پژوهشی به کشف این آتشفشان‌ها کمک کرده است. پژوهشگران می‌گویند که احتمالاً هزاران ساختار مشابه ناشناخته در بستر اقیانوس‌ها وجود دارد.

بسیاری از این آتشفشان‌ها همچنان فعال هستند و گرما و مواد مغذی وارد محیط دریا می‌کنند. به همین علت، معمولاً کاوش‌های اعماق دریاها در نقاط آتشفشانی منجر به کشف زیستگاه‌هایی بسیار غنی و متنوع می‌شود.

کشف فسیل بزرگ‌ترین حیوانی که تابه‌حال روی زمین زیسته است

در سال ۲۰۲۳، باستان‌شناسان فسیل یک جانور غول‌پیکر به‌ نام «پروکتوس کولوسوس» (Perucetus colossus) را در صحرای پرو کشف کردند که زمانی در دریاها می‌زیست.

این فسیل ۴۰ میلیون سال قدمت دارد و متعلق به یک جانور دریایی است که احتمالاً تا ۲۰۰ تن وزن داشت. پروکتوس متعلق به یک گروه منقرض‌شده از نهنگ‌ها به نام باسیلوسوریدها (Basilosuarids) است. این حیوان سنگین‌ترین حیوان کشف‌شده تا به امروز است.

خبرکاو