البته این رقم برای تمام خانوارهای کشور و بدون لحاظ‌کردن سطح هزینه آن‌ها برآورد شده است. اگر هر دهک‌ هزینه‌ای را به طور مجزا مورد تحلیل قرار دهیم هم تورم ماهانه آن‌ها و هم سهم اقلام مختلف از آن متفاوت می‌شود. شواهد آماری حاکی از آن است که در دی ماه، دهک دهم که شامل 10 درصد از پرهزینه‌ترین خانوارهای کشور است شاهد بالاترین تورم ماهانه در مقایسه با سایر دهک‌ها بوده است. هر چه به دهک‌های پایین‌تر نزدیک می‌شویم، این نرخ کاهش می‌یابد.

سبد مصرف خانوارها از دو نوع کالای خوراکی و غیرخوراکی تشکیل شده است. طبق داده‌های موجود به نظر می‌رسد عامل اصلی بروز تورم در دی 1402، تورم کالاهای غیرخوراکی بوده است. به بیان دقیق‌تر، این اقلام حداقل 60 درصد از تورم ماهانه دهک‌ها را ایجاد کرده‌اند؛ این نسبت در دهک دهم به بالاترین سطح خود در مقایسه با سایر دهک‌ها رسیده است.

سنگینی وزنه تورم به سمت اغنیا

اکوایران در این باره نوشت: تورم یکی از شاخص‌های مهم اقتصادی محسوب می‌شود که نشان‌دهنده افزایش مستمر سطح عمومی قیمت‌ها است. این شاخص را می‌توان به صورت ماهانه اعلام کرد. در این صورت، تورم ماهانه نشانگر این است که قیمت یک سبد یکسان از کالا و خدمات در هر ماه چند درصد نسبت به ماه قبل تغییر کرده است. تورم مثبت به معنای افزایش و تورم منفی به معنای کاهش قیمت‌ها است. نرخ تورم به صورت کشوری اعلام می‌شود اما می‌توان آن را برای هر خانوار با توجه به سطح درآمد و هزینه‌ای که دارد برآورد کرد. به این منظور، هر 10 درصد از خانوارها را بر اساس سطح هزینه سالانه از کم به زیاد مرتب می‌کنند. نتیجه این اقدام، ایجاد دهک‌های هزینه‌ای است. دهک اول نماینده کم‌هزینه‌ترین یا فقیرترین خانوارها و دهک دهم نماینده پرهزینه‌ترین یا ثروتمندترین خانوارها است.

طبق داده‌های مرکز آمار، در دی ماه امسال تورم ماهانه در دهک اول کمترین و در دهک دهم بالاترین سطح را میان سایر دهک‌ها به ثبت رسانده است. برای مثال، تورم ماهانه دهک اول 1.99 درصد برآورد شده که از نرخ کل کشور نیز پایین‌تر است. یعنی فقیرترین خانوارها در دی سال جاری برای خرید یک سبد یکسان از کالا و خدمات 1.99 درصد بیش‌تر از آذر ماه هزینه کرده‌اند.

باید توجه داشت که تورم ماهانه دهک اول نسبت به آذر ماه کاهش یافته اما به این معنا نیست که قیمت سبد کالای این خانوارها کم شده است. کاهش تورم تنها حاکی از آن است که سرعت افزایش قیمت‌ها کم شده است.

هر چه به سمت دهک دهم نزدیک‌تر می‌شویم، تورم ماهانه بالاتر می‌رود به طوری که این نرخ در دهک دهم روی سکوی 2.88 درصد ایستاده است. بر این اساس، تورم ماهانه ثروتمندان از میانگین کل کشور بالاتر است.

الگوی مصرف متفاوت بین فقرا و اغنیا

سبد کالای خانوارها از دو نوع کالای خوراکی و غیرخوراکی تشکیل شده است. گروه خوراکی در برگیرنده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» و گروه غیرخوراکی شامل «غیرخوراکی‌‌ها و خدمات» است.

خانوارها بر اساس سطح هزینه و درآمدی که دارند با نسبت‌های متفاوتی از کالا و خدمات استفاده می‌کنند. برای مثال، هر چه سطح درآمد خانوار کمتر باشد، ناچار است بخش بیش‌تری از آن را به تهیه اقلام خوراکی تخصیص دهد چرا که این اقلام ضروری است و نمی‌تواند از یک حد مشخصی کمتر از آن مصرف کند.

این در حالی است که با افزایش سطح درآمد خانوار، چون استفاده از مواد غذایی و خوراکی در بیش‌ترین حد ممکن یک سقف مشخص دارد و هر فرد بیش‌تر از آن نمی‌تواند غذا بخورد، مازاد درآمد خود را صرف خرید کالاهای غیرخوراکی می‌کند. به همین دلیل، به طور معمول سهم کالاهای غیرخوراکی از سبد مصرف خانوارهای ثروتمند بالاتر از سهم کالاهای خوراکی است. این نسبت در دهک‌های پایین به طور معمول معکوس می‌شود.

غیرخوراکی‌ها، نقش اول تورم ثروتمندان در دی 1402

شواهد به دست آمده حاکی از آن است که در دی 1402، تورم ماهانه خوراکی‌ها در کل کشور به 2.4 درصد رسیده است. این نرخ برای غیرخوراکی‌ها 2.7 درصد بوده است. پس تورم اقلام غیرخوراکی بالاتر از خوراکی است.

این مسئله خود را در سهم این کالاها از تورم ماهانه هر دهک نیز نشان داده است. کالاهای غیرخوراکی در دی 1402 حداقل 60 درصد از تورم ماهانه هر دهک را ایجاد کرده‌اند. برای مثال، 67.3 درصد از تورم ماهانه دهک اول را کالاهای غیرخوراکی ایجاد کرده‌اند. این نسبت در دهک دهم به 74.7 درصد رسیده و نسبت به سایر دهک‌ها از سطح بالاتری برخوردار است. به بیان دقیق‌تر، از تورم 2.88 درصدی دهک دهم در دی امسال، 2.15 واحد درصد ناشی از این نوع کالا بوده و اگر کالاهای غیرخوراکی با افزایش قیمت مواجه نمی‌شد تورم ماهانه این دهک 2.15 واحد درصد کمتر از رقم فعلی برآورد می‌شد.

بر خلاف کالاهای غیرخوراکی، اقلام خوراکی سهم کمتری از تورم ماهانه دهک‌ها را در دی امسال به نام خود ثبت کرده‌اند. کمترین سهم این کالاها از تورم در دهک دهم و برابر با 25.3 درصد بوده است. بالاترین سهم آن نیز در دهک‌های سوم و چهارم دیده شده که بین 41.6 تا 40.2 درصد بوده است.