نیروی هوایی قدیمی و آنتیک اوکراین ممکن است به زودی جت های جنگنده ای را از یک منبع غیرمحتمل دریافت کند: سوئد.

سوئد، جدیدترین عضو ناتو، به عنوان بخشی از تلاش برای گسترش توانمندی های ارتش اوکراین، به دنبال انتقال برخی از جنگنده های ساخت خود به این کشور است. این جت کم تر شناخته شده یکی از معدود جت های ساخته شده در اروپا و خارج از ناتو است و برای دفاع از سوئد در برابر حمله دشمن طراحی شده است.

یک هدیه ناجور

براساس گزارش رویترز، دولت سوئد به زودی به ارتش خود دستور خواهد داد تا تحلیل کند که چگونه تحویل جنگنده های گریپن (Gripen) به اوکراین، بر توانایی کشور در دفاع از خود تاثیر می گذارد و چقدر سریع می تواند جایگزین دریافت کند. این خبر می تواند دال بر تغییر نظر دولت در مورد اهدای جنگنده ها باشد؛ همین ماه گذشته استکهلم اعلام کرد که جنگنده هایش را تحویل اوکراین نخواهد داد زیرا برای دفاع از خود به آن ها نیاز دارد.

سوئد، یک کشور اسکاندیناویایی، مرز زمینی با روسیه ندارد، اما هر دو کشور با دریای بالتیک روبرو هستند. جنگنده ها، بمب افکن ها و هواپیماهای جنگ الکترونیک روسیه بارها بر فراز دریای بالتیک در نزدیکی سوئد پرواز کرده اند و در مه ۲۰۲۲، دو جنگنده روسی Su – ۲۷ Flanker و دو جنگنده تهاجمی Su – ۲۴ Flancer حریم هوایی سوئد را نقض کردند.

پس از آنکه سوئد علناً قصد خود را برای پیوستن به ناتو اعلام کرد، برخی این اقدام روسیه را هشداری به سوئد برای عدم پیوستن به این اتحاد تعبیر کردند. در سال ۲۰۲۲ بود که سوئد به همراه فنلاند برای پیوستن به ناتو درخواست دادند. در حال حاضر فنلاند عضو این اتحاد است، اما عضویت سوئد که به دلایل سیاسی از سوی ترکیه و مجارستان متوقف شده بود، هنوز رسمی و تکمیل نشده است.

سوئد در ماه ژوئن اعلام کرد که آموزش خلبانان جنگنده اوکراینی برای پرواز با جنگنده های گریپن را آغاز خواهد کرد، و بر اساس گزارش ها، اوکراین بین ۱۴ تا ۱۶ فروند از این جنگنده ها را می خواهد. ناهمخوانی صحبت های سوئد در مورد عدم تحویل جنگنده های خود به اوکراین و همزمان صحبت از آموزش خلبانان اوکراینی، هرگز توضیح داده نشد. مساله احتمالی این است که سوئد به عنوان یکی از اعضای ناتو می تواند روی متحدان ناتو حساب کند تا در صورت لزوم نیروی هوایی پشتیبان برای این کشور تامین کنند. تا زمانی که به طور رسمی عضو نباشد، سوئد فاقد حمایتی است که عضویت در این اتحادیه تضمین می کند.

سوئد در حال جایگزینی بسیاری از مدل های قدیمی تر Gripen C (تک نفره) و D (دو نفره) خود با هواپیماهای جدید گریپن E و F  است. در حالی که سوئد همه گریپن های قدیمی را جایگزین نخواهد کرد، می تواند برخی از آن هایی که می خواهد بازنشسته کند را به اوکراین منتقل کند. همچنین، ظاهراً سوئد ۱۴ فروند اسکلت هواپیما خریداری کرده است تا خط تولید را در حین انتقال از ساخت جت های قدیمی تر به جت های جدیدتر همچنان حفظ کند. این هواپیماها که کاملاً جدید هستند، بسته به شرایط خود ممکن است نامزد انتقال به اوکراین نیز باشند.

شیردال سوئدی: برنده غیرمترقبه؟

گریپن که به نام شیردال افسانه ای (موجودی نیم شیر و نیم عقاب) نامگذاری شده، آخرین نمونه از جنگنده های طراحی و ساخت سوئد است. سوئد به عنوان یک کشور بی طرف، به طور سنتی از خرید بسیاری از سیستم های تسلیحاتی مهم از ایالات متحده، ناتو و بلوک شوروی سابق اجتناب کرده است. این امر ساخت جنگنده های بومی را ضروری کرده است که به معنای فرصت هایی برای صادرات این جنگنده ها به خارج از کشور نیز می باشد.

گریپن یک جت جنگنده تک سرنشین و تک موتوره است که به صورت اختصاصی برای سوئد بهینه سازی شده است. این هواپیما دارای یک قالب باریک، بال های دلتا شکل و بالچه های تثبیت کنننده بزرگ درست در زیر کابین خلبان است. مدل قدیمی تر گریپن سی که به احتمال زیاد به اوکراین خواهد رفت، از موتور توربوفن ولوو RM۱۲ استفاده می کند و وابستگی به تامین کنندگان خارجی را کاهش می دهد.

به طور کلی گریپن بسیار شبیه به جنگنده فF – ۱۶ C فالکون آمریکایی است. هر دو ۴۹ فوت (حدود ۱۵ متر) طول دارند، شعاع عملیاتی ۵۰۰ مایل (۸۰۰ کیلومتر)، سرعت حداکثری ۲ ماخ و سقف سرویس ۵۰ هزار پایی دارند. از نظر عملکرد، گریپن مانند یک F – ۱۶ با کمی محموله تسلیحاتی سبک تر است.

این دو هواپیما مجموعه سلاح های مشابهی دارند، در شرایطی که هر کدام قادر به حمل موشک هوا به هوای میان برد AIM – ۱۲۰ AMRAAM، موشک هوا به هوای کوتاه برد Sidewinder، بمب هدایت شونده جی پی اس JDAM، بمب هدایت شونده لیزری Paveway و موشک های هوا به زمین AGM – ۶۵ Maverick هستند.

نقطه برتری جنگنده گریپن این است که می تواند موشک هوا به هوای دارای موتور رمجت Meteor را حمل کند که سریع تر، پیشرفته تر و برد بیشتری نسبت به AMRAAM آمریکایی دارد. گریپن یکی از معدود هواپیماهای جنگنده ای است که به جنگ با مادر طبیعت رفته است. در سال ۲۰۱۸، یک جفت گریپن سوئدی در تلاش برای خاموش کردن یک آتش سوزی از طریق از بین بردن منبع اکسیژن، بمب های هدایت لیزری را روی یک آتش سوزی جنگل انداختند.

یکی از مزیت های اصلی گریپن این است که پرواز کردن با آن ارزان است. هزینه پرواز جت گریپن سی به طور متوسط ۹،۹۲۲ دلار در ساعت است که بسیار ارزان تر از سایر جت های غربی است. در مقایسه، پرواز با F – ۱۶ C در هر ساعت ۲۶،۹۲۷ دلار و F – ۳۵ در هر ساعت ۴۱،۹۸۶ دلار هزینه دارد.

در حالی که این رقم ممکن است در مقایسه با هزینه یک فروند هواپیما عددی بی اهمیت به نظر برسد، اما در دراز مدت بسیار قابل توجه است و در طول دهه ها هزینه هر ساعت پرواز می تواند بسیار بیشتر از هزینه خود هواپیما باشد. بیش از ۸,۰۰۰ ساعت پرواز – طول عمر تخمینی هر دو هواپیما – یک گریپن ۷۹.۲ میلیون دلار هزینه اضافی خواهد داشت، در حالی که این هزینه برای F – ۳۵ عدد سرسام آور ۳۳۵ میلیون دلار است. این موضوع برای کشورهایی با بودجه های کمتر مانند اوکراین اهمیت زیادی دارد.

گریپن یک جنگنده عالی است که به بازسازی نیروی هوایی اوکراین در کنار خطوط ناتو کمک خواهد کرد. یک جنگنده با عملکرد بالا که به اکثر سلاح های ناتو دسترسی دارد، گزینه بسیار مناسبی بوده و ترفندهایی در آستین خود دارد، مانند موشک Meteor که حتی F – ۱۶ هم نمی تواند آن ها را داشته باشد. تنها مساله ای که در مورد آن ها وجود دارد این است که اوکراین در بهترین حالت می تواند انتظار دریافت تنها ۱۴ تا ۱۶ فروند هواپیما را داشته باشد