در آستانه ورود به سال جدید و تعطیلات نوروز 1403، بار دیگر وضعیت سیستم حمل‌ونقل عمومی کشور و نحوه توزیع بلیت سفرهای نوروزی مورد توجه قرار گرفته است. فرسودگی سیستم حمل‌ونقل در بخش‌های جاده‌ای، ریلی و هوایی باعث شده است تا یک بازار سیاه بلیط شکل بگیرد؛ مشکلی که در سال‌های گذشته نیز شاهد آن بوده‌ایم.

تعداد اندک بلیت سفرهای نوروزی و مسافرانی بسیار

به‌عنوان مثال هفته گذشته راه‌آهن از عرضه بلیت‌های نوروزی خبر داد. بااین‌حال تنها طی یک ساعت، بلیت‌ها نایاب شدند و از دسترس متقاضیان دور ماندند. فروش بلیت سفرهای نوروزی در بخش حمل‌و‌نقل جاده‌ای (تعاونی‌های اتوبوس‌رانی) و هوایی (ایرلاین‌ها) هنوز آغاز نشده است، اما به نظر نمی‌رسد وضعیت عرضه این بلیت‌ها تفاوتی با عرضه بلیت قطار داشته باشد.

البته افزایش حجم مسافران در ایام نزدیک به سال جدید، موضوع جدیدی نیست و حتی مسئولان امر نیز از این رویداد آگاهی دارند. «سید میعاد صالحی»، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل راه‌آهن، از عبور تعداد سالانه مسافران ریلی از مرز ۳۰ میلیون خبر داده است. بااین‌حال تلاش خاصی برای افزایش واگن‌ها و لوکوموتیو‌ها، اتوبوس‌ها و هواپیما‌ها در آستانه نوروز هر سال صورت نمی‌گیرد. نتیجه این موضوع افزایش چشمگیر قیمت بلیت سفرهای نوروزی برای مصرف‌کننده نهایی است.

همانند بخش حمل‌ونقل جاده‌ای که شاهد کاهش 55 درصدی اتوبوس‌های فعال بودیم، در بخش ناوگان ریلی نیز چنین موضوعی رخ داده است. مدیرعامل راه‌آهن از زیان‌دهی بخش مسافربری شبکه ریلی او میگوید . به گفته او، تعداد واگن‌های مسافربری طی 14 سال اخیر از دو هزار به هزار واگن کاهش پیدا کرده است. بروز شکاف میان قیمت واقعی بلیط قطار و قیمت اعلامی، دلیل اصلی در زیان‌ده بودن ناوگان مسافربری عنوان شده است. بااین‌حال به نظر می‌رسد دلیل اصلی زیان‌دهی این حوزه عدم حضور سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی است. با توجه به روندی که طی 14 سال گذشته شاهد آن بوده‌ایم، به نظر می‌رسد در آینده روند فرسایش ناوگان ریلی ادامه خواهد داشت.

فروش بلیط‌ها با شرایطی خاص

«داریوش باقر جوان»، معاون مسافری سازمان راهداری، در گفتگو با روزنامه ایران، از فروش بلیط اتوبوس در ایام نوروز با قیمت مصوب خبر داد. به گفته او این قیمت را ستاد تنظیم بازار تعیین می‌کند و تاکنون هیچ مجوزی برای افزایش قیمت بلیط از سوی این ستاد صادر نشده است. البته او به تقاضای شرکت‌های اتوبوسرانی برای افزایش قیمت بلیط اذعان کرد. براساس گزارش‌های کاربران و بررسی‌های میدانی از ترمینال‌های مسافربری، قیمت بلیط اتوبوس طی پاییز و زمستان گذشته حداقل دوبار افزایش را تجربه کرده است. پس بعید نیست که در ایام نوروز نیز شاهد افزایش قیمت بلیط اتوبوس باشیم.

براساس گفته‌های باقرجوان، 7500 دستگاه اتوبوس فعال در ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای به ارائه خدمت در ایام نوروز خواهند پرداخت. 4000 دستگاه اتوبوس دیگر نیز برای حمل‌ونقل مسافر در مسافت‌های نزدیک در نظر گرفته شده است. بااین‌حال همچنان فاصله معناداری با آمار یک ناوگان ایده‌آل داریم. ناوگان مسافربری ایران تنها در سال 1398 و پیش از وقوع پاندمی کرونا، حدود 16 هزار اتوبوس فعال داشت.

در سوی دیگر «سید کمال هادیان‌فر»، معاون حمل‌ونقل وزیر راه و شهرسازی از طرحی برای توزیع عادلانه بلیط سخن گفت. به بیان او، همه بلیت‌ها نباید در یک روز خاص ارائه شوند. حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد بلیت‌ها قبل از ۴۸ یا ۲۴ ساعت هر روز ارائه می‌شوند تا آخرین روز ایام طرح نوروزی بلیت وجود داشته ‌باشد. ۶۰ تا ۷۰ درصد بلیت‌ها نیز باید به‌صورت رفت و برگشت به فروش برسد. زمان فروش بلیت‌های نوروزی در بخش‌های هوایی و جاده‌ای، بیستم اسفند اعلام شده است. بدیهی است که افزایش زمان فروش بلیت، دسترسی مردم برای خرید را افزایش می‌دهد.

خبرکاو