خودروهای فرسوده، یکی از معضلات بزرگ سیستم حمل‌ونقل جاده‌ای ایران در‌حال‌حاضر به شمار می‌آیند. این خودروها به‌دلیل افزایش سن و فرسودگی قطعات فنی، هزینه نگهداری بالایی را به مالکان اعمال می‌کنند و از سوی دیگر مصرف سوخت بالایی نیز دارند. خبرگزاری ایرنا در گزارشی به هزینه‌های ناشی از تردد خودروهای فرسوده در کشور پرداخته است. براساس آمار این خبرگزاری، تردد خودروهای فرسوده در کشور باعث ایجاد زیان 9 میلیارد دلاری شده است.

بررسی تعداد خودروهای فرسوده در دسته‌بندی‌های مختلف

براساس آمار ستاد نوسازی سازمان حمل‌ونقل، بیش از 35 میلیون خودرو در کشور تردد می‌کنند. 13 میلیون دستگاه از این خودروها فرسوده هستند. به‌عبارتی می‌توان بيان کرد که 37 درصد اتومبیل‌های موجود در کشور فرسوده هستند. فرسودگی بیش از یک‌سوم وسایل نقلیه موجود در کشور، باعث شده است تا به شرایط ابتدایی دهه 1380 و زمان آغاز طرح نوسازی خودروهای فرسوده بازگردیم.

اگر جزئیات آمار ارائه‌شده از سوی ستاد نوسازی سازمان حمل‌ونقل را تحلیل کنیم، متوجه فرسودگی عظیم در بخش موتورسیکلت‌ها خواهیم شد. حدود 90 درصد موتورسیکلت‌های موجود در کشور فرسوده هستند که نتیجه آن آلودگی شدید هوای شهرها و البته ایجاد آلودگی صوتی در معابر کشور است.

آمار فرسودگی خودروها در بخش حمل‌ونقل عمومی نیز شرایط وخیمی را نشان می‌دهد. ۴۸ درصد تاکسی‌ها، ۸۶ درصد مینی‌بوس‌ها، ۸۲ درصد اتوبوس‌های درون‌شهری و بیش از ۵۲ درصد از اتوبوس‌های برون‌شهری کشور فرسوده هستند.

سهم وسایل نقلیه قدیمی از میزان مصرف سوخت کشور

ستاد نوسازی سازمان حمل‌ونقل علاوه بر اعلام تعداد خودروهای فرسوده، میزان مصرف سوخت این خودروها را به‌صورت تخمین نیز منتشر کرد . براساس محاسبات این سازمان خودروهای فرسوده اعم از سواری، سواری عمومی-تاکسی، کامیون و کامیونت به ترتیب روزانه، ۱۲.۵، ۲۱، ۱۵ لیتر بنزین و تجاری سنگین ۱۷۵ لیتر گازوئیل مصرف می‌کنند.

استاندارد اعلام‌شده از سوی شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی برای مصرف تاکسی‌های استاندارد، 8 لیتر در صد کیلومتر است. این رقم برای خودروهای سواری، 5 لیتر به ازای صد کیلومتر اعلام شده است. یک وانت استاندارد نیز 10 لیتر بنزین به ازای 100 کیلومتر پیمایش مصرف می‌کند.

با توجه به استانداردهای شرکت پالایش و پخش، می‌توان دریافت که حتی خودروهای صفرکیلومتر تولید داخل نیز قادر به پاس کردن این ارقام نیستند و از نظر فناوری فرسوده محسوب می‌شوند. بااین‌حال میزان مصرف سوخت وسایل نقلیه فرسوده تفاوت بسیاری با استانداردها دارد. به‌طور مثال موتورسیکلت‌های فرسوده دو برابر یک موتورسیکلت عادی سوخت مصرف می‌کنند. براساس آمار ستاد نوسازی حمل‌و‌نقل، مصرف یک موتورسیکلت فرسوده روزانه برابر با ۲ لیتر و مصرف یک موتورسیکلت ایده‌آل یک لیتر در روز است.

خودروهای تجاری سنگین فرسوده نیز دوبرابر یک خودرو تجاری سنگین استاندارد گازوئیل مصرف می‌کنند. کامیون‌ها و کشنده‌های فرسوده روزانه 175 لیتر گازوئیل مصرف می‌کنند، درحالی‌که رقم استاندارد مصرف آن‌ها 90 لیتر بر روز است.

خسارت چشمگیر خودروهای قدیمی به کشور، موضوعی که هنوز حل نشده است

با ترکیب محاسبات ستاد نوسازی حمل‌ونقل و سازمان پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، می‌توان بيان کرد که خودروهای فرسوده در روز ۴۶ میلیون لیتر بنزین و ۱۷.۵ میلیون لیتر گازوئیل را مصرف می‌کنند. درصورتی‌که تمامی وسایل نقلیه فرسوده کشور با اتومبیل‌ها و موتورسیلکت‌های نو جایگزین شوند، ۲۷ میلیون لیتر بنزین و ۹ میلیون لیتر در روز صرفه‌جویی گازوئیل صورت خواهد گرفت. با درنظرگرفتن هر لیتر بنزین و گازوئیل برابر با ۷۰ سنت، سالانه ۹ میلیارد دلار خسارات ناشی از عدم اسقاط خودروهای فرسوده به کشور است. این وسایل نقلیه سالانه ۱۳ میلیارد لیتر بنزین را می‌بلعند. البته بعید به نظر می‌رسد با شرایط فعلی بازار خودرو، وضعیت وسایل نقلیه فرسوده موجود در کشور حداقل در کوتاه‌مدت تغییر خاصی را تجربه کند.

خبرکاو